Gebouwen IJ-plein

Locatie:

Meeuwenlaan eo, Noord, Amsterdam

Coördinaten:

52°23'4'' N, 4°55'5'' O

Architect(en):

Kees Christiaanse, Xaveer de Geyter, Rem (Remment) Lucas Koolhaas

Architectenbureau('s):

Office for Metropolitan Architecture

Start ontwerp - Oplevering:

1983 - 1989

Opdrachtgever:

Gemeentelijk Woningbedrijf Noord-Oost

Constructeur:

Raadgevend Ingenieursburo ir.B.J. Hoorn

Hoofdaannemer:

Heijmans Bouw

Brutovloeroppervlak:

19.439 m²

Inhoud:

52.160 m³

Bouwkosten:

7,5 miljoen euro

Literatuur:

IJ-plein, een speurtoch naar nieuwe compositorische middelen, Bernard Leupen, Uitgeverij 010, 1989; Architectuur in Nederland - Jaarboek 1988-1989, Architecture d'Aujourdhui 1988-257, De Architect - 1988-6; Parool 13-4-2020

Op het voormalige terrein van de in 1979 vertrokken Amsterdamse Droogdok Maatschappij aan het IJ is een nieuwe wijk gerealiseerd naar ontwerp van OMA. Ook ontwierp het bureau 3 gebouwen die onderdeel zijn van de wijk. In een eerste studie maakte OMA 22 modellenstudies, waarbij bekende stedenbouwkundige plannen van ontwerpers als Cerda, Duiker, Le Corbusier en Ernst May werden geprojecteerd op het plangebied. Het uiteindelijke ontwerp bestaat uit 2 delen: het westelijke deel met een schoolgebouw en urban villas en een oostelijk deel met strookvormige bebouwing die noord-zuid, loodrecht op het IJ, is geplaatst. Naast OMA ontwierpen Hein van Meer, Architectengroep 69, Budding en Wilken, Sier van Rhijn, De Kat en Peek, Peeters en Bogaerts en CASA de bebouwing van de nieuwe wijk.

OMA ontwierp de IJ-pleinschool en de meest oostelijk gelegen gebouwen Motorwal en Ketelmakerij. Deze strookvormige invulling van OMA bestaat uit een korte en 215 meter lange strook woningbouw met voorzieningen. De gebouwen bevatten 202 woningen en 11 bedrijfsruimten.

Het lange gebouw staat op kolommen op een 80 centimeter hoge waterkering. Onder dit gebouw zijn twee driehoekige en twee ellipsvormige volumes geschoven, met daarin onder andere een café, een supermarkt en een crèche. Ter plaatse van de supermarkt kruist een weg het gebouw. Om de grote overspanning over deze weg mogelijk te maken hangen de bovengelegen verdiepingen aan drie stalen balken op het dak. De galerijen liggen lager dan de woningen, omdat dit voor de daglichttoetreding van de woningen beter zou zijn. De woningen zijn bereikbaar via een trap met enkele treden.

OMA liet zich inspireren door ontsluitingstypologieën van Le Corbusiers Unité d'Habitation en woning te Antwerpen, het Narkomfingebouw van Mosei Ginzburg en woningen van Van den Broek en Bakema in de wijk Klein Driene te Hengelo. De lange strook woningbouw bevat drie typen woningen die respectievelijk via galerijen, portieken en dwarstrappen zijn ontsloten. De korte strook woningbouw kent één type woning, een maisonnette van 4 lagen, waarbij de entree op de eerste verdieping ligt en de onder en boven gelegen verdiepingen telkens een travee verschoven zijn.

Het project is winnaar van de Amsterdamse Woningbouwprijs 1984 van het Parool. In 2012 - 2013 zijn de woongebouwen gerenoveerd naar ontwerp van projectarchitect Kees Christiaanse (KCAP). Het IJ-plein is sinds 2021 beschermd stadsgezicht.