Het Souterrain

Locatie:

Grote Marktstraat, Centrum, Den Haag

Coördinaten:

52°04'32'' N, 4°18'33'' O

Architect(en):

Rob Hilz, Rem (Remment) Lucas Koolhaas

Architectenbureau('s):

Office for Metropolitan Architecture, LAB-DA

Start ontwerp - Oplevering:

1994 - 2004

Opdrachtgever:

Gemeente Den Haag

Constructeur:

S.A.T.

Hoofdaannemer:

Tramkom

Brutovloeroppervlak:

28.000 m²

Inhoud:

140.000 m³

Bouwkosten:

250 miljoen euro

Literatuur:

Architectuur in Nederland - Jaarboek 2004-2005, De Architect - 2004-12, Bouwwereld - 2004-21, NRC - 9-10-2004

Het 1250 meter lange tunneltrace start bij het Centraal Station. De trams dalen onder het kantoorgebouw Helicon af in de tunnel. De tunnel ligt onder de Grote Marktstraat met haltes bij het Spui en de Grote Markt. Op het laagste punt bevinden de trams zich 13,5 meter onder NAP. De trams komen weer boven de grond bij de Prinsegracht. De tramtunnel vormt ook een schakel in Randstadrail, waarbij Zoetermeerlijn en de Rotterdamse metro met het centrum van Den Haag. zijn verbonden

De tunnel heeft drie ondergrondse lagen. Ter plaatse van de tramstations worden direct onder het straatniveau de verschillende entrees met elkaar verbonden. Ook zijn er hier verbindingen met de naastgelegen warenhuizen en is er een informatiepunt voor Randstadrail bij station Spui. Via glazen puien heeft men zicht op de eronder en ernaast gelegen parkeergarage met 500 plaatsen. De parkeergarage heeft een extra, 600 meter lange, verdieping tussen de twee tramstations. Op het laagste niveau rijden de trams.

De bouw van de tunnel heeft veel vertraging opgelopen door lekkages. De wanden hebben een rotsvormige uiterlijk, die ontstond door de nieuwe bouwmethode van de tunnel. Tijdens het bouwproces is door de architect besloten deze wanden onafgewerkt te laten. De perrons zijn van hout. De overige bestrating in de tunnel is van natuursteen. De verlichting en kabels zijn weggewerkt in bakken boven de perrons. In de halte Spui is een postergalerij. Het meest zichtbaar vanaf straatniveau is de licht gekromde glazen entree aan de Grote Markt.