Recensie: De Amsterdamse School

29-08-2011 - In de periode 1910 - 1930 werden in Amsterdam door architecten als Michel de Klerk, Piet Kramer en Van der Mey expressionistische bakstenen gebouwen gerealiseerd. Deze gebouwen worden gerekend tot de architectuurstroming "De Amsterdamse School".

Beelden: De cover, De Dageraad in Amsterdam (Michel de Klerk en Piet Kramer), plafondlamp voor directiekaner van het Scheepvaarthuis door Michel de Klerk (1913) en de hal van een door Jacques Hurks ontworpen achterhuis in Roosendaal (foto's: Floris Leeuwenberg).

Hoogtepunten van de stroming zijn het Scheepvaarthuis en woningbouwcomplexen De Dageraad en Het Schip. In het voormalig postkantoor van het laatste gebouw zit sinds 2001 "Museum Het Schip". Dit museum belicht de geschiedenis van het gebouw en de Amsterdamse School. Zij heeft afgelopen week een nieuw boek over deze architectuurstroming gepresenteerd: "De Amsterdamse School - Verbeelde idealen."

Het boek leidt in korte teksten langs de inspiratiebronnen, de context, de ontwerpers, de kunstenaars en de hoogtepunten van deze architectuurstroming. "De Amsterdamse School - Verbeelde idealen" is echter vooral een fotoboek.

Fotograaf Floris Leeuwenberg, winnaar van de Zilveren Camera en World Press Photo Award, maakte zo'n 25.000 foto's van Amsterdamse School gebouwen, beeldhouwwerken en objecten als lampen, meubels en vazen. Een selectie van zo'n 400 van deze foto's zijn gepubliceerd in het boek. Hij brengt de Amsterdamse School tot in detail in beeld. Leeuwenberg is geen architectuurfotograaf, zijn fotografie komt het meeste tot zijn recht bij de vele kunstvoorwerpen van de stroming.

De hoogtepunten van de stroming zoals het eerder genoemde Scheepvaarthuis, de Dageraad en Het Schip en projecten buiten Amsterdam als Park Meerwijk in Bergen, de gebouwen voor de universiteit Wageningen door C.J. Blaauw, 't Reigersnest in Oostvoorne van P. Vorkink en Jac. Wormser en de Bijenkorf te Den Haag van Piet Kramer komen uitgebreid aan bod.

Enigszins aan de Amsterdamse School verwante projecten als het betonnen hoofdgebouw van Radio Kootwijk, enkele gebouwen in Betondorp, Amsterdam Watergraafsmeer en een pompgemaal in Hilversum van Dudok zijn ook opgenomen in het boek. Deze gebouwen missen allen, een of meer belangrijke kenmerken van de stroming, zoals materiaalgebruik (baksteen) of de expressieve vormgeving.

"De Amsterdamse School - verbeelde idealen" laat vooral de belangrijkste gebouwen en de vele kunstvoorwerpen die de stroming heeft opgeleverd zien. Toch is er een enkele verrassing, zoals het door architect Jacques Hurks ontworpen achterhuis in Roosendaal. Hij breidde een in 1910 gebouwde woning uit met een Achterhuis (1923). Indrukwekkend is de door hem ontworpen witte twee lagen hoge hal met gebrandschilderde ramen.

Door de vele foto's is het boek een belangrijke aanvulling op publicaties over Nederlandse architectuurstromingen.

Informatie: De Amsterdamse School - verbeelde idealen / Auteurs: Menno Jonker en Alice Roegholt / Voorwoord: Eberhard van der Laan / Fotografie: Floris Leeuwenberg / 224 pagina's / Prijs € 45,- / Uitgever: Museum Het Schip / ISBN: 978-90-814397-0-1