Recensie: Berlage in het Noorden

25-09-2011 - In 1930 wordt in het Noord-Groningse plaatsje Usquert het door Berlage ontworpen raadhuis in gebruik genomen. Het in oorspronkelijke staat brengen van het interieur door Vereniging Hendrick de Keyser en het verhuren van het pand door Bijzondere Locaties Groningen was aanleiding voor de tentoonstelling en publicatie "Berlage in het Noorden."

Het gebouw aan de rand van het plaatsje met destijds 1750 inwoners heeft de afmetingen van een villa. Het onderscheidt zich van de omringende vrijstaande huizen door een toren met twee klokken.

Berlages ontwerpen waren vaak een Gesamtkunstwerk, waarbij hij de complete inrichting ontwierp. Voor het raadhuis in Usquert was het budget echter beperkt. Zo werden niet Berlages meubelontwerpen gebruikt, maar werden deze aangeschaft bij meubelfabriek LOV te Oosterbeek.

Het boek vertelt tot in detail over het raadhuis, de beslissingen in de gemeente, de bouw en het ontwerp van Berlage. Zoals het bekende verhaal dat Berlage de toren van het raadhuis te laag vond en voor eigen rekening heeft laten ophogen. Interessant voor bouwkundigen en architecten zijn de hoofdstukken "Raadhuis, villa of raadhuisvilla" en "Een spel van blokken" die uitgebreid ingaan op het ontwerp van Berlage en de keuzes die hij maakte.

Erika en Petra Hesmerg hebben, nadat het pand in oorspronkelijke staat was teruggebracht, foto's van het pand gemaakt. Zij brengen ook de bijzondere details van het gebouw in beeld, zoals een tegeltableau in de hal, de brievenbussen voor burgemeester en secretaris bij de entree en een door Berlage ontworpen fietsenrek.

Het Usquerter raadhuis was het eerste en enige raadhuis dat Berlage mocht ontwerpen en daardoor een belangrijke opdracht voor de architect die in Noord-Nederland ook modelboerderij Schipborg te Anloo, woning Heymans in Groningen en een uitbreidingsplan voor deze stad Groningen ontwierp.

Informatie: Berlage in het Noorden, een raadhuis voor Usquert / auteur: prof. dr. Titus M. Eliëns / Fotografie: Erika en Petra Hesmerg / 128 pagina's / Uitgever: Uitgeverij de Kunst en Stichting Berlagehuis Usquert / Prijs: € 17,50.