Recensie: Ik zag ruimte

01-11-2010 - Bij Uitgeverij 010 verschenen vele boeken over Herman Hertzberger: over zijn ideeën voor architectuuronderwijs (Lessen in architectuur), zijn theater- en schoolontwerpen en specifieke gebouwen als Dubbeltoren Waternet en Cultuur onder dak. Sinds kort is bij dezelfde uitgever een documentaire op DVD over Hertzberger verkrijgbaar: "Ik zag ruimte".

De documentaire, die vorig jaar al tijdens het Architectuur Film Festival Rotterdam in première ging, begint met de opening van een nieuw gebouw van Hertzberger voor de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Terloops komen meer ontwerpen in beeld, zoals Centraal Beheer in Apeldoorn, het Vredenburg in Utrecht, kantoorgebouw Waternet in Amsterdam, het Chassé Theater in Breda en de Montessori Scholen in Amsterdam. Maar de kijker van "Ik zag ruimte" krijgt vooral Hertzberger zelf te zien, pratend over architectuur, schilderkunst en muziek. Ook familieleden en mensen met wie Hertzberger heeft gewerkt werden voor de documentaire geïnterviewd. De mensen worden geïnterviewd in Frans Bromet-achtige setting, we krijgen de interviewer, Maarten Kloos, niet te zien.

Slechts een enkele keer laat de documentaire zien hoe Herman Hertzberger met ontwerpen bezig is. Zo laat hij een maquette zien van het Chassé Theater, waarin het programma van eisen is vertaald in blokken. Toen ze de maquette opborgen en afdekten met papier ontstond uiteindelijk het idee voor het gebouw, een golvend dak dat over alle bouwdelen doorloopt. Hertzberger over dit gebouw: "Hier ben ik voor de eerste keer door de buitenkant van het gebouw gefascineerd, bij mij is de buitenkant vaak gewoon het einde van de binnenkant." Of bij een vergadering voor de Hogeschool in Leeuwaren, waar hij zich verzet tegen een uitneembaar podium: "mijn filosofie is dat we dingen zo maken dat ze stimuleren tot bepaalde activiteit".

Op een gegeven moment irriteert Herman Hertzberger interviewer Maarten Kloos met de vergelijking tussen architectuur en schilderkunst en muziek. Hij verzucht dat bouwen een verschrikkelijk lomp vak is, dat schilderkunst en muziek zoveel verfijnder zijn. Kloos: "Je komt er zo dichtbij, dat eeuwige gezeur dat die muziek het hoogste is, die muzikant hoeft alleen een instrument te bedienen".

De vraag is wat deze documentaire toevoegt aan alle publicaties over Hertzberger en zijn gebouwen. "Ik zag ruimte" is vooral interessant voor degenen die geïnteresseerd zijn in de persoon Hertzberger en zijn fascinaties.

Informatie: Ik zag ruimte / Searching for Space - On the architect Herman Hertzberger / Kees Hin, Maarten Kloos / Vormgeving: Piet Gerards Ontwerpers / Nederlands en Engelstalig / paperback met dvd / 75 minuten / stereo / 16 pagina's / 250 x 140 mm / Uitgever: Interakt en Uitgeverij 010 / Prijs: € 19.50 / ISBN 978 90 6450 746 5.