Recensie: Het nieuwe Rijksmuseum

17-04-2013 - De opening van het nieuwe Rijksmuseum vorig weekend wordt gemarkeerd met een documentaire op TV, een tentoonstelling over het werk van Cruz y Ortiz in Amsterdam, een speciale editie Donald Duck en een fotoboek van Wijnanda Deroo bij nai010. Bij dezelfde uitgever verscheen ook het door Jaap Huisman geschreven "Het nieuwe Rijksmuseum - Cruz y Ortiz architects." Dit laatste boek bespreek ik hier.

beelden uit het besproken boek

Huisman belicht verschillende aspecten van het nieuwe Rijksmuseum: de geschiedenis van het project, de ontwikkeling en bouw van het plan van Cruz y Ortiz, de techniek, de veranderende opvattingen over restauratie en interieur en de ontwikkelrichting van het museum.

De eerste ideeën voor verbouwing werden geopperd halverwege jaren negentig door directeur Henk van Os en toenmalig huisarchitect van het museum Hans Ruijssenaars. Rond de eeuwwisseling werd de vernieuwing van het Rijksmuseum een van de Tien Grote Projecten van de Rijksbouwmeester, waarna een besloten prijsvraag is uitgeschreven. De prijsvraag, waarvoor zeven bureaus waren uitgenodigd, werd gewonnen door Cruz y Ortiz. Zij stelden als enige voor de entree te verplaatsen van de stadszijde naar het hart van het gebouw: de onderdoorgang en de twee atria. Hiermee losten zij de mede door de onderdoorgang veroorzaakte ongelukkige logistiek van het gebouw op.

Het oorspronkelijke ontwerp is op twee punten ingrijpend gewijzigd. Aanvankelijk zouden de entreetrappen in de onderdoorgang onder het museum komen. Deze zijn, om meer ruimte voor de fietsers over te houden, uiteindelijk aan weerszijden van de onderdoorgang terechtgekomen. Daarnaast is het entreegebouw (voorheen studiecentrum) fors ingekrompen. Aanvankelijk hadden Cruz y Ortiz een toren met negen verdiepingen ontworpen.

Het interessants is het hoofdstuk over techniek "De duivel schuilt in het detail (en de techniek)." Cruciaal in het plan van Cruz y Ortiz was de realisatie beneden grondwaterniveau van de verbinding tussen beide binnenhoven onder de onderdoorgang. Hier krijgt je ook een indruk van het vakmanschap van Cruz y Ortiz en hoe zij de aansluiting tussen oud en nieuw hebben opgelost. De architect zelf zou hierover hebben gezegd: "Je moet bij het rondlopen het gevoel hebben dat het altijd zo is geweest."

"Het nieuwe Rijksmuseum" geeft een mooi overzicht van de realisatie van het gebouw. Dit overzicht wordt gecompleteerd met foto's van het nog lege museum, plattegronden, doorsneden en details. Hiermee wordt de recente historie van het gebouw vastgelegd.

Het nieuwe Rijksmuseum - Cruz y Ortiz architects / Auteur: Jaap Huisman / Taal: Nederlands en Engelstalige editie / Hardcover / 128 pagina's / Uitgever: nai010 uitgevers / ISBN: 9789462080577