Recensie: Lange lijnen in de stadsontwikkeling

20-02-2012 - Noud de Vreeze, stadsarchitect van Amersfoort in de periode 2008-2011, schreef het boek "Lange lijnen in de stadsontwikkeling - de ontwikkeling van Amersfoort 1945 - 2010." Hij werd tot de publicatie geïnspireerd door het in 2007 verschenen boek over stadsarchitect C.B. van der Tak (1929-45).

De naoorlogse ontwikkeling van Amersfoort in het centrum van Nederland wordt gekenmerkt door een enorme woningbouwopgave. De groei zet door nadat Amersfoort door het Rijk wordt aangewezen als groeikern.

De Vreeze schetst de ontwikkelingen vanuit stedenbouwkundig en architectonisch perspectief. Hij gaat daarbij in op de woningbouwopgave, verkeersplannen, het monumentenbeleid, stadsvernieuwing en de actuele herbestemmings- en transformatieopgave.

In de tweede helft van de jaren tachtig en begin jaren negentig wordt Kattenbroek gerealiseerd. Ashok Bhalotra ontwerpt een gevarieerde wijk die breekt met de middelmatigheid uit de voorgaande periode.

Verdere uitbreiding volgde met de aanleg van VINEX-wijken Nieuwland en Vathorst. Met Vathorst wordt een typische VINEX-wijk gerealiseerd, het is in tegenstelling tot de oorspronkelijke doelstelling van VINEX ver van het stadscentrum gelegen.

De groei van het stadscentrum van Amersfoort is achtergebleven bij de enorme groei in bevolking. Al vroeg werd een begin gemaakt met cityvorming door de aanleg van de Stadsring aan de zuid- en westzijde van het historische stadscentrum. Behalve deze aanleg, de bouw van een groot aantal kantoren bij het station en enkele weinig geslaagde invullingen in het centrum, die volgens de auteur een "schokkend contrast met historisch kwaliteit" hebben is het centrum tot op heden nauwelijks uitgebreid. Deze uitbreiding wordt alsnog gerealiseerd met de bouw van het Eemplein. Op steenworp afstand van het historische centrum, maar aan de overzijde van het spoor, komen winkels, woningen, een bioscoop, een bibliotheek en een kunstencentrum.

Naast de algemene stedenbouwkundige ontwikkeling worden enkele onderwerpen uitgelicht waaronder, voor de stad bijzondere personen, markante gebouwen en ingrijpende infrastructuurprojecten.

In het laatste hoofdstuk besluit de Vreeze met een visie op de toekomst van de stad. Hij beperkt zich hier tot het omschrijven van principes voor toekomstige stadsontwikkeling. Een duidelijke visie komt er in dit hoofdstuk verder niet naar voren. Wel noemt hij het verbazingwekkend en verbijsterend dat de voortrekkersrol van lokale overheden in de stadsontwikkeling snel verdwijnt. Het gevaar is volgens hem dat bij deze verschuiving naar particuliere adviesbureaus dat stedenbouwkundig werk meer projectgebonden wordt en er minder plaats is voor onderzoek naar de stad als geheel.

"Lange lijnen in de stadsontwikkeling - de ontwikkeling van Amersfoort 1945 - 2010" is een rijk geïllustreerde en informatieve uitgave die inzicht geeft in de groei van deze stad. Een kritische houding van Noud de Vreeze ontbreekt daarbij niet, zoals in zijn kritiek op het Centraal Stadsgebied, waarbij "de ontwikkeling van afzonderlijke plandelen ten koste is gegaan van aantrekkelijke ruimtelijke relaties in het stadscentrum."

Informatie: Lange lijnen in de stadsontwikkeling - de ontwikkeling van Amersfoort 1945 - 2010 / Auteur: Noud de Vreeze / 272 pagina's / Afmetingen: 29x271x218 mm / Uitgever: Thoth / ISBN: 978-90-6868-58-00 / Prijs: € 39,90