Recensie: J.W.C. Boks architect (1904-1986)

27-04-2011 - De cover van de jongste BONAS-publicatie wordt in beslag genomen door een hotel aan de Nieuwe Waterweg. De toren met hotelkamers staat op de oever en wordt bekroond door een ronde bar. Voor deze toren staat het restaurant op kolommen in het water. Dit Delta Hotel is een van de bekendste ontwerpen van J.W.C. Boks (1904-1986), de architect die onderwerp is van de meest recente BONAS-monografie.

Door de Tweede Wereldoorlog en zijn ziekte is de carrière van Boks bijzonder kort geweest. Tot zijn bekendste ontwerpen kunnen, behalve het inmiddels grondig verbouwde Delta Hotel, ook het Holy Ziekenhuis in Vlaardingen en de eerste twee fasen van het Bouwcentrum in Rotterdam worden gerekend.

Bij het doorbladeren van de BONAS-uitgave valt op dat Boks' werk gaandeweg steeds moderner wordt. Aanvankelijk maken hellende daken en een enkele keer ook klassieke ornamenten onderdeel uit van zijn ontwerpen. Zoals bijvoorbeeld het Zomerhuis in Harfsen (1951-52) met licht hellende daken. Geleidelijk verdwijnen deze elementen helemaal en ontwerpt hij moderne kantoren, hotels en woningen. Voorbeelden van werk uit het einde van zijn carrière zijn de brutalistische studentensociëteit Minerva in Leiden (1961-64) en het stalen aula-gebouw voor de begraafplaats in Wageningen (1958-1965). Terecht merkt de schrijver Hans Willem Bakx op dat dit laatste gebouw sterk doet denken aan het werk van Mies van der Rohe.

Boks stond ook aan de wieg van een van de grootste architectenbureaus van Nederland. Zijn compagnons Wout Eijkelenboom en Bram Middelhoek gaan in de jaren zeventig van de vorige eeuw samen met het bureau van Gerard Gerritse uit Dordrecht. Dit bureau heeft nu de naam EGM Architecten en is een van de grootste architectenbureaus van Nederland.

Interessant in "J.W.C. Boks architect (1904-1986)" is de oeuvrecatalogus met een overzicht van zijn belangrijkste werken. Hier vallen diverse perspectieftekeningen op, waaronder een tekening voor een woonhuis uit 1955 aan de Bergse Plas in Rotterdam. Dit ruimtelijke plan heeft twee balkons met uitzicht op het water. Helaas is dit ontwerp niet gerealiseerd. Het wordt door de samenstellers een van Boks' minder fortuinlijke projecten genoemd. De opdrachtgever stond in het bureau bekend als een lastige klant. Boks deed de opdracht uiteindelijk over aan een oud-medewerker.

De monografieënreeks van BONAS verrast met interessant werk van relatief onbekende architecten. "J.W.C. Boks architect (1904-1986)" vertelt, ondanks het ontbreken van grote delen van zijn archief, kort en bondig het verhaal van deze Rotterdamse architect.

Informatie: J.W.C. Boks architect (1904-1986) / Auteur: Hans Willem Bakx / 208 pagina's / Uitgever: Stichting BONAS / ISBN: 978-90-766643-40-3 / Prijs: € 29.50.