Recensie: Architectuurjaarboek 2014/15

29-04-2015 - Vorige week woensdag is in het Erasmus University College te Rotterdam het architectuurjaarboek gepresenteerd. Hier volgt een recensie van het al weer 28ste jaarboek.

Tekst: Bart van Hoek / Beelden uit het besproken boek

Uitgever Eelco van Welie bekende bij de presentatie dat de redacteuren en uitgever niet uit de keuze kwamen voor de cover van het Jaarboek. Als compromis werd er daarom gekozen voor twee projecten. Op de voorzijde van het Jaarboek prijkt De Markthal en de achterzijde het met minimale middelen gerealiseerde De Ceuvel. Was de redactie het niet eens met de wens van de uitgever om, net als vorig jaar met "De Rotterdam", een spraakmakend gebouw op de cover te plaatsen?

De redactie heeft er dit jaar voor gekozen af te wijken van de Jaarboek-formule door de gebruikelijke vier essays te vervangen door 8 kortere teksten. De teksten omschrijven actuele ontwikkelingen in de Nederlandse architectuur en verwijzen (meer dan voorheen) naar de opgenomen projecten in het jaarboek. Zo schrijft Avermaete in "Sleutelen aan de laatmoderne architectuur" over de renovatie en transformatie van gebouwen uit de jaren zestig tot tachtig van de vorige eeuw aan de hand van het Stadskwartier Nieuwegein en het gemeentehuis Borsele. Verder onder andere Hans van der Heijden met "Keurig en kleurig - twee grote gebouwen in Rotterdam" over Rotterdam Centraal en De Markthal en Linda Vlassenrood over de zorgvuldige inpassing in het landschap van het Nationaal Militair Museum te Soesterberg en de CONO kaasfabriek in de Beemster.

Dit jaar staan er voor het eerst meer herbestemmings- dan nieuwbouwprojecten in het Jaarboek. Onder de 30 projecten zitten relatief veel onbekende en verrasende projecten. Uit de gratie zijn architectenbureaus als Mecanoo, cepezed en Wiel Arets Architects, die eerder met enige regelmaat in het Jaarboek stonden, maar geen van de drie edities van deze redactie haalden.

Grote afwezige dit jaar is het nieuwe muziekcentrum Tivoli Vredenburg in Utrecht. Dat de redactie niet positief is over dit gebouw blijkt uit de eerder genoemde teksten. Hans van der Heijden: "De wereldberoemde concertzaal van het voormalige Muziekcentrum Vredenburg, nota bene gebouwd door de architect van Tivoli zelf, structureert het ontwerp op geen enkele manier en is een triviaal onderdeel geworden van een reeks schijnbaar lukraak op elkaar gestapelde muziekzalen." Even verderop zegt Edwin Oostmeijer onder andere: "Sfeer en identiteit zijn ver te zoeken."

Wel opgenomen is relatief veel baksteenarchitectuur. Hoogtepunten op dit gebied zijn de Kop van de Muntel in Den Bosch, een gekromd woningblok met baksteenarchitectuur in de traditie van de Amsterdamse School van HILBERINK-BOSCH architecten en Poppodium Grenswerk van Van Dongen Koschuch in de vorm van een pakhuis. Ondanks deze sterke voorkeur van de redactie is er toch voldoende plaats over om een gevarieerd beeld te geven van de Nederlandse bouwproductie met bijvoorbeeld het grootschalige hoofdkantoor van G-Star RAW van OMA, de zorgvuldige ondergrondse uitbreiding van het Mauritshuis door Hans van Heeswijk en de watertoren die ZECC ombouwde tot uitzichttoren.

Projecten (Projectnaam, Plaats, Ontwerper): Renovatie gemeentehuis Borsele, Atelier Kempe Thill / Havenloods De Vlijt, Apeldoorn, awg architecten / Renovatie Philipsvleugel, Amsterdam, Cruz y Ortiz / OpZuid, Amsterdam, diederendirrix architecten / Stadskwartier Nieuwegein, Dok architecten / Poppodium Grenswerk, Venlo, Van Dongen-Koschuch / Popcentrum Gebr. De Nobel, Leiden, Ector Hoogstad Architecten / Erasmus University College, Rotterdam, Erick van Egeraat / Nationaal Militair Museum, Soesterberg, Felix Claus Dick van Wageningen Architecten, / Integraal Kind Centrum 'De Vijf Sterren', Amsterdam, Geurst & Schulze / DOGtime Fine Arts/IDUM, Amsterdam, Jan van Grunsven / Renovatie en uitbreiding Mauritshuis, Den Haag, Hans van Heeswijk / Kop van de Muntel, Den Bosch, HILBERINK-BOSCH architecten / Kaasmakerij De Tijd, De Beemster, Bastiaan Jongerius / Duinhuis, Terschelling, Marc Koehler / Herenhuis Noordereiland, Rotterdam, Kühne & Co / De Markthal, Rotterdam, MVRDV / CPO Sint Martens Hof, Arnhem, NEXIT / G-Star RAW Hoofdkantoor, Amsterdam, OMA / InAccent, Enschede, Onix / Ontvangstgebouw Natuurbegraafplaats, Alphen (NB), Onix NL / Kop van Lombok, Utrecht, Marlies Rohmer / Plein 1944, Nijmegen, Soeters van Eldonk / De Ceuvel, Amsterdam, space&matter, DELVA Landscape Architects, Metabolic, Studio Valkenier, Jeroen Apers, Smeelearchitecture/ De Hallen, Amsterdam, J. van Stigt, Volkshotel, Amsterdam, Studio Steenbruggen / Rotterdam Centraal, Team CS / Klushuizen, Amsterdam, Vanschagen Architecten / Watertoren, Sint Jansklooster, Zecc / Sociëteitsgebouw G.S.C. Vindicat, Groningen, De Zwarte Hond.

Informatie: Architectuur in Nederland 2014/15 Jaarboek / Auteurs: Tom Avermaete, Hans van der Heijden, Edwin Oostmeijer en Linda Vlassenrood / Paperback / Nederlands en Engelstalig / 184 pagina's / Uitgever: nai010 / ISBN: 978-94-6208-206-9