Het Ontwerp: Stadhuis Den Haag

31-01-2011 - De competitie voor het Stadhuis in Den Haag is ongetwijfeld de meest spraakmakende prijsvraag in Nederland geweest. In deel 2 van Het Ontwerp de inzending van Rem Koolhaas / OMA voor dit gebouw.

Adri Duijvesteijn wethouder Stadsvernieuwing en Ruimtelijke Ordening in Den Haag kreeg in 1986 de uitbreiding van het stadhuis in zijn portefeuille. Er was een plan door architect Ellerman gemaakt voor de uitbreiding van het door Luthmann ontworpen Stadhuis aan de Burgemeester Patijnlaan. Duijvesteijn stelde echter voor om een geheel nieuw stadhuis te realiseren op een kale, verloederde plek in het stadscentrum tussen de Turfmarkt en de Grote Marktstraat aan het Spui. Het decentraal gelegen stadhuis van Luthmann zou plaats moeten maken voor een woningbouwplan van Ricardo Bofill.

Er werd een internationale wedstrijd georganiseerd waaraan Hans Boot van Van den Broek en Bakema, Helmut Jahn, Richard Meier, Saubot et Jullien, Norman Foster en James Stirling meededen. De laatste twee haakten af, onder meer omdat het budget van 215 miljoen gulden ontoereikend zou zijn.

Toen kwam Rem Koolhaas met OMA in beeld. Hij werd op de valreep uitgenodigd om een inzending te maken. Dit was het begin van een strijd tussen Gerard van Otterloo, de wethouder van Financiën en Volkshuisvesting en voorstander van het plan Koolhaas en Adri Duijvesteijn, voorstander van het plan Meier. Eind 1986 werden de plannen gepresenteerd. Een jury met onder meer de architecten Aldo van Eyck en Sjoerd Schamhart oordeelde over de plannen.

Het ontwerp van OMA / Koolhaas is een skyline op zichzelf. Hij ontwierp voor het 150.000 m² programma een rechthoekige structuur van 240 bij 43 meter. Drie stroken met torens van verschillende hoogte bepalen het gezicht van het complex. Het gebouw had drie typen gevels: een betongevel met kleine horizontale raamopeningen, een vliesgevel en een gevel met een roestvaststalen raster gevuld met glas.

In de middelste strook zou aan de zijde van het Spui een 8 verdiepingen hoog atrium komen. Hier sloot de bibliotheek in het plan met een verdiept driehoekig plein aan op de andere cultuurgebouwen in de omgeving: OMA's Danstheater en de Anton Philipszaal van Van Mourik Vermeulen.

De Amerikaanse architect Richard Meier won, onder meer omdat hij het winkelpand van meubelwinkel Hulshof een logische plaats gaf in zijn ontwerp. Het plan werd uiteindelijk met veel kostenoverschrijdingen gerealiseerd. 8 september 1995 werd het Stadhuis officieel geopend door de Koningin. De strijd tussen de PvdA wethouders leidde tot de val van het College van Burgemeester en Wethouders.

De ontwikkelingen in het Spuikwartier gaan door. Op de locatie van De Zwarte Madonna worden nieuwe ministeries en een woontoren gebouwd. De plannen voor een nieuw dans- en muziekcentrum van Neutelings Riedijk zijn stilgelegd tot 2012.

OMA heeft inmiddels zo'n twintig plannen voor de stad Den Haag ontworpen. Vijf zijn gerealiseerd, waaronder de naastgelegen tramtunnel. Rem Koolhaas kan zijn skyline-concept in sterk gewijzigde vorm alsnog realiseren. Op de Wilhelminapier wordt De Rotterdam gerealiseerd, een van de grootste gebouwen in Nederland.

Literatuur: OMA in The Hague, Stroom/OMA, 2006 / Het Haagse Stadhuis - Bouwen in een slangenkuil, Adri Duijvesteijn en Fred Feddes, SUN, 1994 / Den Haag trekt grote broek aan - Gaan Bofill en Meier bouwen in de Hofstad? - De Architect 7/8 - 1986 / BouwWereld - Plannen voor een nieuw Haags stadhuis - 20-1-1995