Recensie: Architectuur in de kapotte stad

02-02-2009 - In 1988 werd Lissabon opgeschrikt door een brand in het stadscentrum. Een aantal blokken van de wijk Chiado werd in de as gelegd. De Elevator de Santa Justa van Gustav Eiffel kon worden gered. De renovatie van deze wijk door architect Alvaro Siza Vieira is een van de vier herstelprojecten die in het boek "Architectuur in de kapotte stad" van Hans van der Heijden (1963) worden besproken.

Afbeeldingen uit het besproken boek.

Van der Heijden is een van de oprichters van biq stadsontwerp. Dit bureau ontwerpt veel woningbouw in bestaande stedelijke gebieden. Het boek behandelt hoe er in deze projecten kan worden omgegaan met de bestaande structuur van de stad. In het boek gebruikt Van der Heijden een diagram dat het verband tussen de historische waardering van de context, de inzet van het ontwerp en de onderhandelingsdynamiek die eigen is aan de stadsvernieuwing weergeeft: De Kolomsgewijze Opgave DEfinitie (KODE).

De kern van het boek wordt gevormd door acht voorbeeldprojecten. De eerste vier projecten zijn het onderzoek van Van der Heijden naar ontwerpen van Europese architecten in de "kapotte stad." Naast Chiado in Lissabon zijn dit Monte Carasso in Zwitserland, Warteck te Basel en Pradopark in Kortrijk. De andere vier zijn projecten in naoorlogse woonwijken in Nederland: Kanaleneiland en Overvecht in Utrecht, Kralingen in Rotterdam en Nieuwendam in Amsterdam. Dit is het werkterrein van biq stadsontwerp. De ontwerpen die het bureau maakte zijn weergegeven in eenvoudige lijnentekeningen.

Het boek besluit met de Kloosterlocatie in Den Haag Moerwijk als voorbeeld. Hier zijn een leegstaande kerk en scholen in de Bossche School stijl van Jan van der Laan opgenomen in een nieuwbouwplan. Voor dit project gebruikte biq stadsontwerp KODE als analyse-instrument. Van der Heijden concludeert uit deze praktijkervaring dat het diagram kan helpen als beslisinstrument, waarbij het effectiever is bij complexere projectorganisaties en concepten op scherp kan stellen.

Informatie: Architectuur in de kapotte stad / Auteur: Hans van der Heijden / Grafisch ontwerp: Studio Hans Lemmens / Uitgever: Thoth / 216 pagina's / afmetingen: 222 x 25 x 228 mm / ISBN: 978-90-6868-450-6.