Recensie: Jan Verhoeven (1926 - 1994)

29-02-2012 - Vorige week presenteerde BONAS in een overvolle Bakemaserre van het Nederlands Architectuurinstituut haar nieuwste uitgave over architect Verhoeven: "Jan Verhoeven (1926 - 1994) - exponent van het structuralisme".

Jan Verhoeven bij de basisschool De Harlekijn te Cuijk in aanbouw, de centrale ruimte in de school te Heumen, een foto en een situatietekening van de woningen aan de Kyftenbeltlaan te Hoevelaken.

Verhoeven maakte deel uit van een groep idealistische architecten uit de jaren zestig, die zich afzetten tegen het eenvormige modernisme en streefden naar een terugkeer van de menselijke maat in de architectuur. Hij wilde met zijn wijken en gebouwen mensen meer bij elkaar brengen. Met Piet Blom en Herman Hertzberger is Verhoeven een leerling van Aldo van Eyck.

Het zwaartepunt van Verhoevens omvangrijke oeuvre bestaat uit vele woningbouwprojecten en scholen. In het boek zijn zeventig projecten gedocumenteerd. Tot zijn bekendste werk kan je het woningbouwproject Hofdijk in het centrum van Rotterdam (1977 - 1979), de Rijksbrandweeracademie te Schaarsbergen (1975 - 1979), zijn eigen woning met atelier (1964 - 1971) en de woningbouw aan de Kyftenbeltlaan (1966 - 1972), beiden in Hoevelaken, rekenen.

In het boek wordt Verhoevens uitstekende ruimtelijke inzicht geroemd. Zijn gebouwen zijn, net als bij zijn tijdgenoten, de structuralisten, opgebouwd uit een aaneenschakeling en spiegeling van gelijkvormige delen. Het materiaalgebruik is overwegend traditioneel met baksteen, zware houten balken en dakpannen.

Terugkerend thema in het werk van Verhoeven is de organisatie van het programma rond een centrale gemeenschappelijke ruimte of plein. Soms worden het ingewikkelde ruimtelijke structuren opgebouwd uit 3, 6 of 8-hoeken, zoals te zien is in zijn scholen, bijvoorbeeld de Montesorrischool 't Ronde te Leusden (1978) en Basisschool de Vuurvogel te Heumen (1978). Deze middelgrote projecten zijn ook gelijk zijn sterkste ontwerpen.

In het ontwerpproces maakte hij veel gebruik van maquettes, van de schetsfase tot het definitief ontwerp. Zijn vrouw Eva Wensing werkte ook op het bureau, zo werden de gevelindelingen van menig project door haar uitgewerkt.

Het accent in "Jan Verhoeven - exponent van het structuralisme (1926 - 1994)" ligt op de beschrijving van zijn werk en plaatst het in de tijd. Er is daardoor iets minder aandacht voor de persoon Jan Verhoeven en zijn architectenbureau. Het boek brengt het consistente en interessante oeuvre van Verhoeven opnieuw onder de aandacht. Een oeuvre waarvan het oorspronkelijke karakter door verbouwingen en renovaties helaas nogal eens verloren is gegaan.

Informatie: Jan Verhoeven - exponent van het structuralisme (1926 - 1994) / Auteurs: Mette Zahle, Dorothee Segaar-Höweler, Andrea Prins / 176 pagina's / Uitgever: BONAS / ISBN: 978-90-76643-52-6 / Prijs: € 28,00