Recensie: De Zwarte Madonna

18-08-2010 - Het stadsdeel van Den Haag tussen het Spui en het Centraal Station heeft na de Tweede Wereldoorlog vele gedaantes gekend. Er werden stedenbouwkundige plannen gemaakt door W.M. Dudok, Nervi, Lucas & Niemeyer, Rob Krier en Carel Weeber. Deze plannen werden niet gerealiseerd of maar gedeeltelijk uitgevoerd en later weer afgebroken.

Zo werd het Prins Bernard viaduct gedeeltelijk afgebroken, verdwenen twee kantoogebouwen van Van den Broek en Bakema en kreeg het Transitorium een geheel nieuw uiterlijk. In de toekomst verdwijnen de Ministeries van Binnenlandse Zaken en Justitie en wellicht ook de Anton Philipszaal en het Nederlands Danstheater. Deze laatste gebouwen moeten plaatsmaken voor een nieuw Cultuurforum, als er tenminste budget voor vrij komt, maar dat terzijde.

Midden jaren tachtig verscheen op het toen nog grotendeels braakliggend terrein De Zwarte Madonna van architect Carel Weeber. Dit woongebouw is zijn meest radicale ontwerp. In 2007 moest het plaatsmaken voor de nieuwbouw van de Ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken. Bij uitgever 010 verscheen onlangs de publicatie "De Zwarte Madonna - De onfortuinlijke geschiedenis van een Haags woningbouwcomplex".

De Zwarte Madonna was een goed voorbeeld van de vele wooncomplexen die Carel Weeber ontwierp. Kenmerken van het gebouw zijn een eenvoudige rationele opbouw met een gevel uit prefab betonelementen die afgewerkt zijn met (zwarte) tegels. Weeber stopte het budget niet in allerlei toevoegingen aan het gebouw, maar in kwalitatief betere materialen en ruime, comfortabele woningen. De Zwarte Madonna is het eerste gebouw dat hij met de computer liet uittekenen. Het gebouw was aanvankelijk niet geliefd vanwege zijn vormgeving. Maar toen bekend werd dat het gebouw gesloopt ging worden was er veel verzet voor het behoud van de comfortabele, ruime woningen in het stadscentrum. Een jarenlange juridische strijd van de bewoners hield de sloop tegen.

"De Zwarte Madonna - De onfortuinlijke geschiedenis van een Haags woningbouwcomplex" is een opvallend kleurrijke publicatie geworden voor het zwart-witte woningbouwcomplex. Het boek vertelt het verhaal van het gebouw, de omstreden sloop, de jarenlange juridische strijd van de bewoners tegen de sloop, de stedenbouwkundige situatie en de vele plannen die voor de omgeving zijn gemaakt. Behalve de bijdragen van Paul Groenendijk en anderen zijn veel krantenartikelen over het gebouw opgenomen in het boek.

Het boek besluit met de bijdrage van ex-architect Carel Weeber zelf: "Als bouwen mag, mag slopen ook". Weeber: "Nu ligt zij in het mortuarium van het Nederlands Architectuurinstituut te midden van groten vereeuwigd op papier en maquettes. Slopen kan niet meer." Toch hebben enkele witte aluminium kozijnen uit het gebouw een nieuwe functie gekregen in de vorm van de door 2012 Architecten ontworpen espressobar van de faculteit Bouwkunde in Delft.

Informatie: De Zwarte Madonna - De onfortuinlijke geschiedenis van een Haags woningbouwcomplex / auteur: Paul Groenendijk / vormgeving: Rick Vermeulen / Nederlandstalig / 96 pagina's / afmetingen: 270 x 220 mm / hardcover / uitgever: 010 publishers / prijs: € 24.50 / ISBN 978 90 6450 683 3.