Herman Hertzberger

Chassé Theater

Theater aan het Spui

Centraal Beheer

Herman Hertzberger is een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de architectuurstroming structuralisme. Ook was hij redacteur bij het tijdschrift Forum en gaf hij architectuuronderwijs.

Opleiding

Hertzberger groeit op in Amsterdam Zuid+Zie voor Hertzbergers herinneringen aan zijn jeugd, Hertzberger's Amsterdam, ARCAM, 2007. Hij gaat naar de Montesorri lagere school en daarna het Montesorrilyceum. Later zou hij vele Montesorrischolen ontwerpen. In 1950 start hij zijn studie aan de technische universiteit te Delft. Hij krijgt daar les van traditionalisten als Granpré Molière. Hertzberger: "Er was niemand die zich hardop afvroeg waarom die wereld van Le Corbusier, Duiker en Rietveld niet aan de orde kwam."+Hertzberger's Amsterdam, ARCAM, 2007, blz.33. Hij loopt bij architect Piet Zanstra stage. Tijdens zijn studie werkt Hertzberger ook parttime bij het in Delft gevestigde bureau van Sam van Embden. De net afgestudeerde architect Jacques Choissy was door Van Embden aangetrokken om de grote opdracht voor de Technische Universiteit Eindhoven te ontwerpen, maar sprak geen Nederlands. Omdat Hertzberger wel Frans sprak moest hij Choissy assisteren. Hij werkte met hem aan onder andere de W-hal, een van de gebouwen voor de nieuwe Technische Universiteit Eindhoven. Deze stalen hal is opgebouwd uit allemaal dezelfde elementen die aan elkaar zijn geschakeld.+Herman Hertzberger - Architectuur en structuralisme, speelruimte en spelregels, nai010, 2014, blz. 9 In 1958 studeert Hertzberger af, hij ontwerpt een modern vormgegeven lyceum. Afstudeerdocent is functionalist Marius Duintjer.

Eerste werken

Tijdens zijn studie wint Hertzberger prijsvragen van Architectura et Amicitia (voor een wijkgebouw in Amsterdam-Noord) en Bond van Nederlandse Architecten (een kantoor in Amsterdam). Een derde prijsvraag in 1958 die hij wint is gelijk de start van zijn architectenbureau. Met Ed Kramer en Tjakko Hazewinkel maakt hij een modern ontwerp voor studentenhuisvesting aan de Weesperstraat in Amsterdam. Tijdens de uitwerking van het project past hij het ontwerp zo aan dat het beter aansluit op de omliggende stad.

Net na zijn afstuderen wordt Hertzberger door Aldo van Eyck gevraagd voor de redactie van het tijdschrift Forum. Voor een van de eerste edities toont Hertzberger middels luciferdoosjes hoe meerdere woningen aan elkaar worden geschakeld, zonder te kiezen voor de gebruikelijke rijtjeswoningen.

Het eerste gebouw met geschakelde gelijkvormige eenheden dat Hertzberger is Linmij, een uitbreiding op een Amsterdamse fabriekshal. Hertzberger's ontwerpen van het raadhuis van Valkenswaard en de inzending voor de stadhuisprijsvraag in Amsterdam (1967) zijn opgebouwd uit reeks aan elkaar gekoppelde kleine kubusvormige eenheden waaruit een groter geheel wordt opgebouwd. In het gerealiseerde kantoorgebouw voor Centraal Beheer werkt hij dit idee verder uit. Het werd een van de belangrijkste gebouwen uit het structuralisme.

Werk

Ontmoeting is een belangrijk thema in het werk van Hertzberger. Rode draad is een op het interieur gerichte architectuur, vaak met vides en (de later door anderen veel gekopieerde) tribunetrappen. Een gevolg is dat het soms leidt tot ietwat introverte gebouwen, waar er bijvoorbeeld minder aandacht is voor de entree en gevel. Kenmerkend voor de eerste periode uit het werk van Hertzberger zijn het gebruik van B2 betonsteen in combinatie met een draagstructuur van beton. Hertzberger: "Echte baksteenarchitectuur heb ik nooit kunnen maken, gewoon omdat ik baksteen niet zo kan verwerken dat het geen verraad aan de moderne tijd is."+Hertzberger's Amsterdam, blz.34 Het laatste gebouw in deze herkenbare stijl is het Ministerie van Sociale Zaken in Den Haag.

Vanaf 1990 laat Hertzberger dit sobere materiaalgebruik los en gaat hij ook andere materialen gebruiken. Hij gebruikt bijvoorbeeld ook staal voor de primaire constructie-elementen. Ook gebruikt hij zwarte stenen en wit stucwerk. Hertzberger:"Zwarte baksteen heeft me geholpen. Daar ben ik wel vertrouwd mee geraakt."+Hertzberger's Amsterdam, blz.34 Het dak wordt een belangrijk element in Hertzberger´s ontwerpen. Hoogtepunt uit deze periode is het Chassé Theater in Breda.

Onderwijs

Hertzberger is heel betrokken bij het architectuuronderwijs. In 1965 begon Hertzberger met lesgeven aan de Academie van Bouwkunst in Amsterdam. Al snel volgen diverse (gast)docentschappen aan opleidingen in het binnen- en buitenland. Ook schreef hij boeken die gericht zijn op het architectuuronderwijs.

Voortzetting architectenbureau

Architectuurstudio Hertzberger heet sinds 2007 Archituurstudio HH en wordt geleid door Herman Hertzberger, Cor Kruter, Patrick Fransen en Laurens Jan ten Kate. Later richt Patrick Fransen NOAHH op.

Prijzen

Hertzberger is Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw (1999) en erelid van de Royal Institute of British Architects (1991) en de Architectural Association. Hij kreeg diverse prijzen, waaronder twee keer de Amsterdamse Merkelbachprijs (1985 en 1988), de BNA Kubus (1991), de Oeuvreprijs Fonds BKVB (2004) de Andreaspenning (2012) en de Royal Gold Medal (2012) voor zijn gehele oeuvre.